Ο Πολιτισμός Βίντσα (Vinča) ήταν ένας πρώιμος πολιτισμός της Ευρώπης που διήρκεσε από την 6η ώς την 3η χιλιετηρίδα π.Χ. κατά μήκος της πορείας του ποταμού Δούναβη στην Ρουμανία, Σερβία, Βουλγαρία και FYROM, αν και ίχνη του βρίσκονται σε όλη την ευρύτερη περιοχή των Βαλκανίων.Πήρε το όνομά του από ένα προάστειο του Βελιγραδίου, όπου το 1908 βρέθηκαν αρκετά τεχνουργήματα.Η Βίντσα είναι ο μεγαλύτερος και ο περισσότερο ανασκαμμένος νεολιθικός οικισμός στην Ευρώπη. Ήταν μια μητρόπολη με ακμαίο πολιτισμό, εκεί που οι προσχωσιγενείς κοιλάδες της Μπολέσιτσα και του ποταμού Δούναβη συναντούνται με την πεδιάδα Μπανάτ.Μεταξύ του 4500 και του 3500 π.Χ. εξελίχθηκε σε σημαντικό προϊστορικό τόπο, που υποδηλώνει την ακμή των νεολιθικών καλλιεργητικών πολιτισμών της Ευρώπης.Το πρώτο κεφάλαιο της ιστορίας της Βίντσα είναι αποσπασματικό, βασισμένο στα λιγοστά υπολείμματα αρχαιότερων εγκαταστάσεων που ανακαλύφθηκαν περίπου 10,5 μ κάτω από την επιφάνεια της γης. Ωστόσο, φαίνεται πως η πρώτη κατοίκηση έγινε προς το τελος της μέσης Νεολιθικής περιόδου περίπου το 4800 π.Χ. Το (πρώην) γιουγκοσλαβικό τμήμα της τότε δουνάβιας κοιλάδας ήταν πυκνά κατοικημένο. Ως εκ τούτου η εγκαθίδρυση των πρώτων εγκαταστάσεων της Βίνκα θα πρέπει να συνδεθεί πιθανώς με μια μικρότερη ομάδα αποίκων, οι οποίοι σε αναζήτηση νέων εδαφών προς καλλιέργεια εγκατέλειψαν κάποια μεγαλύτερη εγκατάσταση στο νότιο Μπανάτ. Αν και η εγκατάσταση αυτών των αποίκων στην Βίντσα ήταν σχετικά βραχύβια, εντούτοις άφησαν ένα αποτύπωμα εξαιρετικής σημασίας για τη μελέτη της φυσικής τους εμφάνισης και του πνευματικού πολιτισμού τους. Πρόκειται για ένα μεγάλο τάφο με μονοπάτι εισόδου και εννέα σκελετούς, που βρέθηκαν στο κέντρο του αρχαιότερου οικισμού της Βίνκα το 1931.
Τα ευρήματα, μοναδικά για τον νεολιθικό πολιτισμό της νοτιοανατολικής Ευρώπης, υποδεικνυουν ότι οι πρώτοι αγρότες της δουνάβιας κοιλάδας άνηκαν σε έναν ιδιαίτερο ανθρωπολογικό τύπο, με χαρακτηριστικά γνωρίσματα ενός αρχαίου ευρωπαϊκού πληθυσμού συνδυασμένα με εκείνα των μεσογειακών τύπων ανθρώπου. Η ίδια μείξη αρχαίων βαλκανικών, αυτόχθονων στοιχείων και Μεσογειακών παρατηρείται και στον πολιτισμό Στάρτσεβο, δηλαδή στους πρώτους κατοίκους της Βίντσα, εξηγώντας εν μέρει μυθολογικές συσχετίσεις της χαλκολιθικής περιόδου. Οι νεολιθικές κατοικίες της Βίντσα, όπως και άλλες της ίδιας περιόδου στη δουνάβια κοιλάδα, είναι θεμελιωμένες σε ελλειψοειδή θεμέλια.Το διαθέσιμο αρχαιολογικό υλικό υπονοεί ότι οι πρώτοι άποικοι της Βίντσα είχαν καλές σχέσεις με τις κοινότητες της Πανόνιας λεκάνης και του νότιου τμήματος της βαλκανικής χερσονήσου. Η αρχαιότερες κατοικήσεις της Βίνκα δεν ήταν ούτε περιφραγμένες ούτε περιτειχισμένες, και τα λείψανα από τις σκηνόμορφες καλύβες συνδέονται με την ειρηνική, αλλά μάλλον δύσκολη καθημερινή ζωή που συμπεριλάμβανε την κατασκευή λίθινων εργαλείων, κεραμικών, την καλλιέργεια της γης και της κτηνοτροφία. Απ' ό,τι φαίνεται, ο ειρηνικός λαός της Βίντσα δεν απόλαυσε επί μακρόν τους καρπούς του μόχθου του. Οι αλυσιδωτές κινήσεις μεταναστευτικών ρευμάτων προς τη Θράκη και τις κοιλάδες του Δούναβη ξεκίνησαν ήδη από τα μέσα της 5ης χιλιετίας π.Χ. και λίγο αργότερα έφθασαν στις περιοχές της Βίντσα.Η αναταραχή προκλήθηκε από μια αργή διείσδυση του χαλκολιθικού πολιτισμού της Ανατολίας, τύπου Καν Χασάν – Μπεϊκεσουλτάν (Can Hasan – Beycesultan), προς τη βαλκανική χερσόνησο ο οποίος ακολούθησε δύο κατευθύνσεις: από την ξηρά, μέσω της νοτιοανατολικής Θράκης προς τη δουνάβια κοιλάδα και από την θαλάσσια οδό, από την κεντρική Ελλάδα στη βόρεια Δαλματία. Οι πολιτισμοί της ύστερης νεολιθικής περιόδου ενέσκηψαν σε ολόκληρη τη βαλκανική χερσόνησο και την κεντρική δουνάβια κοιλάδα. Συνεπεία αυτών των μετακινήσεων οι καλλιτεχνικές μορφές και οι συνήθειες της Ανατολίας ήρθαν αντιμέτωπες αρχικά και αφομοιώθηκαν μεταγενέστερα με διάφορους τρόπους, ώσπου έγιναν γηγενείς. Όντας σε πλήρη επαφή με τους νέους μετανάστες, ο πολιτισμός Στάρτσεβο μετατράπηκε στον νεότερο πολιτισμό της Βίντσα.Το πνεύμα του νέου πολιτισμού και του νέου τρόπου της ζωής φαίνεται σαφώς στην αρχιτεκτονική. Η ιδιαίτερη προσοχή δινόταν στον προσδιορισμό της θέσης μιας κατοικίας, όταν χτιζόταν μια νέα εγκατάσταση.
Δυστυχώς, μόνο τα θεμέλια παρέμειναν, αλλά φαίνεται πως τα κτήρια ήταν ήταν προσανατολισμένα βορειοδυτικά, ήταν μεγαρόσχημα, σε τετράγωνες σχεδόν βάσεις, με κάθετους τοίχους και στέγες με αετώματα. Η ξυλεία και ο άργιλος συνεχίσαν να χρησιμοποιούνται ως οικοδομικά υλικά, αλλά η διαδικασία οικοδόμησης εμπλουτίστηκε με νέες λεπτομέρειες και δεξιότητες, όπως η ισοπέδωση, η σταθεροποίηση της θεμελίωσης, η μόνωση, η επικάλυψη των τοίχων και η ζωγραφική.Η καθιέρωση, η ανάπτυξη και η ακμή αυτού του πολιτισμού φαίνεται στα ευρήματα που εντοπίζεται στο ιδιαίτερο στρώμα των 6-9 μέτρων. Σε αυτήν την περίοδο, η όποια με τη μέθοδο 14C μπορεί να χρονολογηθεί περίπου στο 4500 έως το 3800 π.Χ., οι κάτοικοι της Βίντσα και οι συγγενείς φυλές δημιούργησαν έναν πολιτισμό ιδιαίτερου ύφους, που κυριάρχησε στο το μεγαλύτερο τμήμα της κεντρικής και νοτιοανατολικής Ευρώπης. Ο πολιτισμός Βίντσα με τη διασπορά του κάλυψε μια περιοχή μεγαλύτερη από οποιονδήποτε άλλο νεολιθικό πολιτισμό στην Ευρώπη περί το 4000 π.Χ. Οι κατοικήσεις της Βίντσα, του Ποτπόρανιτζ, του Σέλεβατς ή του Ντιβοστίν ξεπέρασαν σε πληθυσμό όχι μόνον τις νεολιθικές εγκαταστάσεις της εποχής τους, αλλά πιθανότατα και τις πρώτες πόλεις που πρόβαλαν αργότερα στην Μεσοποταμία το Αιγαίο και την Αίγυπτο.
Δημοσίευση σχολίου